Bacewicz Grażyna

Grażyna Bacewicz, po mężu Biernacka (*5.2.1909 Łódź – †17.1.1969 Warszawa)

Wybitna polska kompozytorka i skrzypaczka. Należy do jednych z najznamienitszych  kompozytorek XX wieku. Pochodziła z polsko-litewskiej rodziny muzyków. Od 1919 uczyła się w Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi. W 1928-1932 studiowała w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie w klasie kompozycji Kazimierza Sikorskiego, klasie skrzypiec Józefa Jarzębskiego oraz w klasie fortepianu Józefa Turczyńskiego. Od 1932 kontynuowała studia w École Normale de Musique w Paryżu u Nadii Boulanger (kompozycja), André Tourreta i Carla Flescha (skrzypce).  Laureatka I nagrody za twórczość kompozytorską na Międzynarodowym Konkursie dla Kompozytorek (Paryż 1933) oraz w Liège (1951, 1956), III nagrody na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1960), nagrody Rządu Belgijskiego i złotego medalu na Międzynarodowym Konkursie im. Królowej Elżbiety Belgijskiej w Brukseli (1965). Do 1950 roku koncertowała jako skrzypaczka w kraju i za granicą. Jako doskonała instrumentalistka swoje kompozycje sama wykonywała jako skrzypaczka i pianistka. W 1935  roku została wyróżniona na I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. H. Wieniawskiego. Na prośbę Grzegorza Fitelberga w latach 1936-1938 objęła stanowisko koncertmistrza Polskiej Orkiestry Radiowej, z którą koncertowała również jako solistka. Była członkiem Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu. Pełniła funkcję Prezesa Związku Kompozytorów Polskich (1962-1969). Laureatka wielu  odznaczeń i nagród krajowych. Dodatkowe  zainteresowania  artystki obejmowało pisarstwo. Jest autorką kryminału „Sidła”.

Wśród ważniejszych kompozycji znajdują się dzieła orkiestrowe  m.in. 4 symfonie, dwie Sinfonietty (1929, 1935) i Koncert (1948) na orkiestrę smyczkową, suity, uwertury, Wariacje symfoniczne (1957), Muzyka na smyczki, trąbki i perkusję (1958), Pensieri notturni (1961), Koncert na wielką orkiestrę symfoniczną (1962), Musica sinfonica in tre movimenti (1965), Divertimento na orkiestrę smyczkową (1965), Contradizione na orkiestrę kameralną (1966), In una parte (1967), liczne kompozycje popularne dla Polskiego Radia.

Wśród utworów na instrument solowy z towarzyszeniem orkiestry znajdują się  7 na skrzypce, 2 na wiolonczelę, 1 na altówkę, 1 na fortepian i 1 na 2 fortepiany. Ponadto Rapsodia polska na skrzypce (1949).Ważniejsze dzieła kameralne reprezentują  m.in. 7 kwartetów smyczkowych, Quartetto per 4 violoncelli (1964), 2 kwintety fortepianowe,  Kwintet na instrumenty dęte, Trio na obój, skrzypce i wiolonczelę (1935), Trio na obój, klarnet i fagot (1948), Trio na obój, harfę i perkusję (1965), Inkrustacje na waltornię i zespół kameralny (1965).

Nagranie String Quartet No. 4 (1951) III cz. Allegro giocoso  w wykonaniu Szymanowski Quartet dostępne tutaj

Nagranie Kwartetu dla czworo skrzypiec dostępne pod linkiem.

Na skrzypce i fortepian napisała 5 sonat, 4 kaprysy, 2 oberki, Taniec mazowiecki (1951), Taniec polski (1948), Taniec słowiański (1952), Humoreska (1953), Kołysanka (1952), Partita (1955), Łatwe utwory w I pozycji (1946), Łatwe utwory (1949) oraz Concertino (1945) w I-III pozycji. Oprócz tego utwory na skrzypce solo jak 3 sonaty, 2 kaprysy (w tym popularny Kaprys polski), 4 capricci (1968).

Wśród dzieł fortepianowych należy wymienić 3 sonaty, Temat z wariacjami (1924), Suita dziecięca (1933), Scherzo (1934), preludia, etiudy, Toccata (1932), Krakowiak koncertowy (1949), Sonatina (1955), Mały tryptyk (1965) oraz  Esquisse per organo (1966).

Nie pominęła również w swojej twórczości dzieł wokalno instrumentalnych do których należą  pieśni na głos i fortepian, utwory na głosy solowe, chór i orkiestrę, m.in. Kantata olimpijska (1948), kantata Akropolis na 600-lecie Uniwersytetu Jagiellońskiego (wg Akropolis S. Wyspiańskiego; 1964), opera radiowa Przygoda króla Artura (1960).

Balety reprezentują Z chłopa król (1953-1954), Esik w Ostendzie (1964), Pożądanie (1968-1969).

Rękopisy utworów Grażyny Bacewicz znajdują się w większości w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie. Pełny katalog tematyczny utworów opublikowała Grażyna Briel: Thematisches Verzeichnis der Werke von Grażyna Bacewicz mit einem biographischen Essay (Aachen 2001). Bibliografia dotycząca kompozytorki zamieszczona jest w Encyklopedii muzycznej PWM (1979, suplement 1998) oraz w monografii pióra Małgorzaty Gąsiorowskiej Bacewicz (Kraków, PWM, 1999).

Informacje o kompozytorce dostępne min. na culture.pl oraz polmic.pl. Artykuł o Bacewicz  pod linkiem.

Dyskografia artystki dostępna na discogs.com.

Materiały nutowe dostępne na nukat.edu.pl oraz do kupienia przez stronę PWM

Film dokumentalny o Grażynie Bacewicz dostępny tutaj.

Płyta z nagraniem  Jakuba Jakowicza  oraz Bartosza Bednarczyka Sonat na skrzypce i fortepian

Płyta z muzyką fortepianową w nagraniu Joanny Sochackiej